ΚΥΚΛΑΔΙΚΟ Ειδώλιο ΔΙΔΥΜΟ - CYID05700Τ1-13

Άγαλμα που απεικονίζει ένα δίδυμο. Κυκλαδικό δίδυμο, που δείχνει ένα αγκαλιασμένο ζευγάρι.

Οι όρθιες γυναικείες μορφές, που κυριαρχούν στην κυκλαδική τέχνη, έχουν ερμηνευθεί ως απεικονίσεις των νεκρών, συνοδών τους, παλλακίδων, υπηρετών, προγονικών μορφών, ακόμη και ως υποκατάστατα ανθρωποθυσιών.

Ορισμένοι ερευνητές, αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες που παρουσιάζουν αυτές οι ερμηνείες λόγω της εμμονής των Κυκλαδιτών στην γυναικεία μορφή, εστιάζουν στη θρησκευτική διάσταση και εξηγούν τα γυναικεία ειδώλια ως σύμβολα μιας μεγάλης Μητέρας-Θεάς της γονιμότητας και της αναγέννησης, ως θεϊκές τροφούς, ψυχοπομπούς, αποτροπαϊκά σύμβολα ή ακόμη και ως λάτρεις.

Κάποιοι, μάλιστα, πιστεύουν ότι πρέπει να χρησιμοποιούνταν κυρίως σε χώρους λατρείας και όχι σε ταφές (αν και οι ενδείξεις για εξειδικευμένους χώρους λατρείας στις Κυκλάδες της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού είναι ελάχιστες).

Δε λείπουν, τέλος, και οι προσεγγίσεις που αρνούνται τη θρησκευτική σημασία των ειδωλίων και επιχειρούν να τα ερμηνεύσουν ως αντικείμενα που αντανακλούν κοινωνικές ιδιότητες των απεικονιζομένων μορφών (π.χ. ως ομοιώματα γυναικών σε ηλικία γάμου) ή καταφεύγουν σε εντελώς πρακτικές – αν και όχι πολύ πειστικές – εξηγήσεις (π.χ. τα ειδώλια ως παιχνίδια).

Ο Κυκλαδικός πολιτισμός άνθισε στα νησιά του κεντρικού Αιγαίου κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.).

Η πιο χαρακτηριστική δημιουργία του πολιτισμού αυτού είναι η μαρμαρογλυπτική και δεν είναι παράξενο που οι αφαιρετικές φόρμες των ειδωλίων επηρέασαν καλλιτέχνες του 20ού και του 21ου αιώνα, όπως οι Brancusi, Modigliani, Giacometti, Hepworth, Moore και AiWeiwei.

Εκτός από τα πολυάριθμα όρθια γυναικεία ειδώλια, η κυκλαδική τέχνη δημιούργησε και μια σειρά περίτεχνων συνθέσεων "ειδικής μορφής".

Σε αυτές συγκαταλέγονται κυρίως όρθιες και καθιστές ανδρικές μορφές που εμπλέκονται σε κάποια δραστηριότητα (όπως π.χ. μουσικοί, αυλητές ή "τριγωνιστές"), καθιστές γυναικείες μορφές και συμπλέγματα δύο ή τριών μορφών.

Τα περισσότερα από τα έργα αυτά χρονολογούνται σε ένα πρώιμο στάδιο της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου. Ο "εγείρωνπρόποσιν" του ΜΚΤ αποτελεί έναν σπάνιο τύπο καθιστής μορφής και το μόνο μέχρι στιγμής ακέραιο δείγμα του.

Μολονότι το φύλο δεν δηλώνεται σαφώς, θεωρείται ότι ανήκει σε ανδρική μορφή επειδή απεικονίζεται εν δράσει. Η μορφή κάθεται σε σκαμνί λαξευμένο από το ίδιο κομμάτι μαρμάρου και κρατά στο δεξί χέρι κύπελλο, σαν να ετοιμάζεται για πρόποση ή σπονδή.

Συγκεκριμένα μορφολογικά στοιχεία, όπως η πλαστικότητα στην απόδοση των όγκων και τα χωριστά σκέλη εντάσσουν το ειδώλιο στα πρώιμα έργα της "παραλλαγής Σπεδού".

Έργα σαν αυτό ξεφεύγουν από τη στατικότητα των "κανονικών" γυναικείων ειδωλίων και κατορθώνουν να αποδώσουν με επιτυχία την κίνηση, κατακτώντας έτσι την έννοια του τρισδιάστατου χώρου αλλά και του χρόνου. Η χρήση των περισσότερων ειδωλίων "ειδικής μορφής" παραμένει αινιγματική, το γεγονός όμως ότι ανήκουν σε επαναλαμβανόμενους τύπους υποδηλώνει ότι είχαν συγκεκριμένη λειτουργία, πιθανώς ως αναθήματα ή τελετουργικά αντικείμενα.